NAPĘD 4WD - CZYM JEST I JAK RÓŻNI SIĘ OD AWD?
Napęd na cztery koła jest jednym z najbardziej pożądanych systemów napędowych. Występuje w zasadzie w każdym segmencie samochodów - od małych hatchbacków, poprzez sedany, kombi, aż po SUV-y i oczywiście jest standardem w samochodach terenowych. Jednak w opisach samochodów często pojawiają się dwa pojęcia - 4WD i AWD. Czym są i czym się różnią?
CZYM JEST NAPĘD 4WD A CZYM AWD?
Napęd na przednią oś często charakteryzuje się podsterownością, z kolei napęd na tylne koła może prowadzić do łatwego wprowadzenia auta w poślizg podczas jazdy na mokrej i śliskiej nawierzchni. Dlatego oba te rozwiązania godzi napęd na cztery koła, który uchodzi za najbezpieczniejszy i najbardziej stabilny. Poprawia prowadzenie na asfalcie i zwiększa możliwości auta podczas jazdy w terenie. Krótko mówiąc, sprawdzi się w każdych warunkach.
RÓŻNICE POMIĘDZY NAPĘDEM 4WD A AWD
Różnica pomiędzy napędem 4WD i AWD wynika przede wszystkim z przyzwyczajeń. W Stanach Zjednoczonych napęd na cztery koła jest określany skrótem 4WD (Four Wheel Drive), a AWD (All Wheel Drive) to nazwa funkcjonująca w Europie. Producenci samochodów wprowadzają też własne nazwy napędów na obie osie. Czy to oznacza, że nie istnieją żadne różnice? Niekoniecznie i wszystko zależy od tego, jak podejdziemy do tematu
Z reguły podział na 4WD, AWD czy 4x4 ma często charakter umowny i wynika zarówno z przyzwyczajeń rynkowych, jak i nazewnictwa stosowanego przez producentów. W praktyce granice między tymi systemami bywają płynne, a ich definicje mogą się różnić w zależności od marki i kontekstu.
Możemy jednak pokusić się o próbę rozróżnienia, jeśli przyjmiemy, że napęd 4WD to napęd, w którym silnik domyślnie napędza tylną oś, a napęd na oś przednią jest dołączany ręcznie w razie potrzeby. Kierowca używa do tego przełącznika lub specjalnej dźwigni. Mówimy wtedy, że mamy napęd tylny z dołączanym napędem na przednią oś.
Napęd AWD z kolei to typ napędu, gdzie napęd na drugą oś jest dołączany automatycznie lub zastosowano stały napęd na obie osie z wykorzystaniem centralnego mechanizmu różnicowego lub sprzęgła wielotarczowego. Taki napęd najczęściej jest używany do jazdy po asfalcie. Często stosuje się tu technologie, które automatycznie ustawiają proporcje podziału momentu obrotowego na podstawie danych z czujników.
JAK DZIAŁAJĄ SYSTEMY 4WD I AWD?
Działanie napędu 4WD i AWD różni się w zależności od konstrukcji i przeznaczenia pojazdu. Napęd na cztery koła może działać na zasadzie dołączania osi ręcznie (4WD) lub automatycznie (AWD), co wpływa na komfort i możliwości jazdy w różnych warunkach. Poniżej wyjaśniamy, jak działa napęd 4WD oraz jak działa napęd AWD, wraz z przykładami ich zastosowania.
4WD - ZASADY DZIAŁANIA
Napęd na cztery koła oznaczany jako 4WD to atrybut klasycznych samochodów terenowych. Standardowo napędzana jest oś tylna, a koła przednie mają napęd dołączany ręcznie. W razie potrzeby kierowca używa dźwigni lub przycisku, by go aktywować. Moment obrotowy rozdzielany jest w stałych proporcjach, dlatego tryb 4WD stosuje się głównie przy niewielkich prędkościach i na luźnej nawierzchni. Na twardej drodze, gdzie koła obracają się z jednakową prędkością, korzystanie z tego napędu może prowadzić do przeciążeń układu napędowego oraz zwiększonego zużycia paliwa.
Często stosuje się tu dodatkowe udogodnienia. Pierwsze z nich to reduktor. To skrzynia rozdzielcza, która jest przekładnią o krótszym przełożeniu, co zwiększa precyzję w trudnym terenie. Drugie rozwiązanie to blokada mechanizmu różnicowego, która pozwala unieruchomić dyferencjał i zapewnić równomierny rozdział momentu obrotowego np. w przypadku utraty przyczepności jednego z kół.
AWD - ZASADY DZIAŁANIA
Napęd AWD jest opracowany z myślą o używaniu na drogach publicznych i zyskał swoją renomę m.in. za sprawą rajdowych legend ze słynnej grupy B. W tym układzie napędowym koła mają różną prędkość. W pierwotnych wersjach korzystano z centralnego mechanizmu różnicowego.
We współczesnych autach rolę mechanizmu różnicowego przejęło sprzęgło wielopłytkowe, dające możliwość aktywnego sterowania rozdziałem momentu obrotowego. Domyślnie napęd trafia na jedną oś, a druga jest dołączana w momencie, kiedy wystąpi ryzyko poślizgu i zachodzi potrzeba zwiększenia przyczepności.
W ostatnich latach pojawiły się nowe rodzaje napędów. W przypadku aut elektrycznych układy mogą wykorzystywać nawet cztery silniki, które osobno napędzają każde z kół. Nie jest w tym przypadku jednak możliwe przeniesienie całego momentu obrotowego na jedną oś, tak jak ma to miejsce w autach elektrycznych z klasycznym napędem AWD. Z kolei w mniejszych samochodach hybrydowych napęd silnika spalinowego jest przenoszony na jedną oś, a silnik elektryczny napędza drugą.
W każdym z przypadków napęd AWD zapewnia niższe zużycie paliwa niż 4WD, co pozwala przejechać większy dystans.
NAPĘD 4WD I AWD - ZALETY I WADY
W 4WD zalety to pełna kontrola nad rozdziałem napędu pomiędzy osiami oraz prosta konstrukcja w przypadku klasycznych układów opartych na mechanice, co ułatwia serwis i obniża koszty użytkowania. Do wad można zaliczyć to, że napęd 4WD sprawdza się tylko w terenie, gdyż jest napędem stałym, więc na asfalcie kierowca musiałby go na bieżąco włączać i wyłączać, w zależności od sytuacji.
Napęd AWD jest łatwiejszy w obsłudze, ponieważ przeniesienie momentu obrotowego odbywa się automatycznie na poszczególne koła. Zapewnia lepszą trakcję w zmiennych warunkach drogowych. Można z niego korzystać również w terenie. Poprawia prowadzenie auta w zakrętach, a we współczesnych autach często współpracują z nim zaawansowane systemy bezpieczeństwa. Do wad należy zaliczyć większy stopień skomplikowania. Dodatkowo wiele współczesnych aut z AWD nie ma reduktorów co powoduje, że auto gorzej radzi sobie na stromych podjazdach i zjazdach. Układy wykorzystujące sprzęgło wielopłytkowe są w stanie przenosić długotrwale duży moment obrotowy. Wiele współczesnych samochodów wykorzystuje jednak jego zamienniki, które pozwalają jedynie na krótkotrwałe dołączenie napędu drugiej osi. Najlepszym wyjściem wydaje się wybranie napędu AWD, ale takiej konstrukcji, która jest w stanie przenieść długotrwale wysoki moment obrotowy, która działa automatycznie i predykcyjnie, ale w przypadku zastosowań terenowych - takiej, która obejmuje także reduktor.
KIEDY STOSUJE SIĘ 4WD, A KIEDY AWD?
Wybór pomiędzy napędem 4WD a AWD zależy przede wszystkim od przeznaczenia pojazdu i warunków, w jakich będzie eksploatowany.
Napęd 4WD, a więc stały napęd na cztery koła, jest stosowany w roboczych samochodach terenowych, pick-upach i niektórych autach typu SUV z terenowym rodowodem.
Napęd AWD można spotkać we wszystkich typach samochodów używanych do jazdy po asfaltowych drogach. Używa się go w szczególności w autach o dużej mocy, które służą do dynamicznej jazdy. Jest on nieodzowny w przypadku samochodów luksusowych.
KIEDY WYBRAĆ 4WD, A KIEDY AWD?
Zastosowanie napędu 4WD i AWD wynika z charakterystyki konstrukcyjnej pojazdu oraz warunków, w jakich ma być eksploatowany. Układy 4WD wykorzystywane są głównie w użytkowych pojazdach terenowych, gdzie priorytetem jest prostota konstrukcji. AWD znajduje zastosowanie przede wszystkim w autach poruszających się po utwardzonych nawierzchniach, gdzie ważna jest automatyczna adaptacja napędu do aktualnych warunków drogowych. W luksusowych pojazdach terenowych stosowane są także napędy AWD, ale wykorzystujące zaawansowane sprzęgła wielopłytkowe, a w niektórych przypadkach nawet elektronicznie sterowany reduktor. To pozwala połączyć najwyższe własności terenowe i przyjemność z prowadzenia na drodze.
NAJCZĘŚCIEJ ZADAWANE PYTANIA
Co to jest napęd 4WD i jak działa?
-
Napęd 4WD (Four Wheel Drive) to system, w którym moment obrotowy jest domyślnie przekazywany na tylną oś, a przednia może być dołączana ręcznie. Stosowany jest głównie w autach terenowych, sprawdza się przy niskich prędkościach i w trudnym terenie. Kierowca decyduje, kiedy napęd na cztery koła ma być aktywowany. Zwykle wyposażony jest w reduktor i blokady mechanizmu różnicowego.
Co jest lepsze AWD czy 4WD?
-
Na to pytanie nie ma jednej odpowiedzi, ponieważ wszystko zależy od przeznaczenia auta. AWD to lepszy wybór do codziennej jazdy po drogach i w zmiennych warunkach pogodowych, bo działa automatycznie. 4WD może jednak sprawdzić się w samochodach roboczych, poruszających się wyłącznie w terenie.
Czy napęd AWD to stały napęd na cztery koła?
-
Nie zawsze. W wielu autach AWD działa w trybie domyślnego napędu na jedną oś, a druga jest dołączana automatycznie w razie potrzeby. Istnieją jednak systemy stałego AWD z centralnym mechanizmem różnicowym.
Czy warto mieć napęd AWD w samochodzie osobowym?
-
Jeśli regularnie poruszasz się w trudnym terenie lub w zimowych warunkach zdecydowanie warto. AWD daje pełną kontrolę, zwiększa bezpieczeństwo na drogach, ale także możliwości terenowe.
Jakie są rodzaje napędów na cztery koła?
-
Najpopularniejsze rodzaje napędów to 4WD (dołączany ręcznie), AWD (automatyczny lub stały), oraz nowe rozwiązania w autach elektrycznych z osobnym silnikiem dla każdego koła. Każdy z tych napędów ma inne zastosowanie i charakterystykę.
Co daje napęd na cztery koła w praktyce?
-
Napęd na cztery koła daje przede wszystkim większą przyczepność, stabilność w zakrętach i lepsze zachowanie auta na śliskiej nawierzchni. W terenie pozwala pokonać błoto, śnieg czy podjechać pod strome podjazdy. Zwiększa też bezpieczeństwo podczas jazdy w deszczu lub po nierównym podłożu.
Czy napęd AWD zużywa więcej paliwa?
-
W porównaniu do FWD lub RWD zazwyczaj tak, choć mniej niż klasyczny 4WD. Nowoczesne systemy AWD optymalizują zużycie paliwa dzięki dynamicznemu rozdziałowi momentu obrotowego. Różnice w spalaniu są dziś coraz mniejsze.
Jak rozpoznać, czy samochód ma napęd AWD lub 4WD?
-
Najprościej sprawdzić specyfikację pojazdu lub oznaczenia na nadwoziu (np. "AWD", "4x4", "quattro"), choć te drugie nie zawsze występują. W autach 4WD często znajduje się też dźwignia lub przełącznik do manualnego dołączania napędu. AWD działa zazwyczaj automatycznie i nie wymaga ingerencji kierowcy, ale często w menu systemu multimedialnego można obserwować aktualny rozdział napędu. To, że auto ma napęd na cztery koła widać także w warunkach warsztatowych - przez występowanie wałów przekazujących napęd.
Czy AWD działa w każdych warunkach?
-
Tak, AWD zaprojektowano właśnie po to, by wspierał kierowcę w zmiennych warunkach. Działa na mokrej, śliskiej, a nawet lekko zaśnieżonej nawierzchni.
Uwaga:
Wymienione w niniejszym artykule funkcje i dane mogą być dostępne tylko w określonych wersjach wyposażenia. Szczegóły dotyczące dostępności elementów wyposażenia, funkcji, warunki gwarancji oraz aktualne dane techniczne dostępne są u autoryzowanych dealerów.
Dostosowując prędkość i siłę hamowania zawsze kieruj się przede wszystkim bezpieczeństwem i odpowiednio reaguj na sytuację drogową. Korzystaj z hamowania rekuperacyjnego tylko wtedy, gdy masz pewność, że to bezpieczne.