Co to jest napęd AWD i jak działa?

Zanim zajmiemy się napędem AWD, warto przyjrzeć się ogólnie napędom 4x4. Można wyróżnić trzy podstawowe:

• Napęd 4x4 dołączany ręcznie – podczas poruszania się po zwykłej drodze, napędzana jest oś tylna. Przed jazdą terenową kierowca dźwignią lub przyciskiem dołącza napęd osi przedniej. Taka technologia jest prosta i sprawdza się w terenie. Obie osie poruszają się z tą samą prędkością, a dzięki temu można wydobyć samochód nawet z dużych tarapatów, na przykład, gdy znajduje się w wykrzyżu. Na asfalcie powinno się znowu przełączyć tryb na napęd wyłącznie tylnej osi, ponieważ duże naprężenia w układzie 4x4 przystosowanym do off-roadu mogą doprowadzić do jego uszkodzenia przy większej prędkości.


• Napęd 4x4 stały – wszystkie cztery koła są napędzane, a proporcje podziału momentu obrotowego między osiami są niezmienne. Jest to dobre rozwiązanie do sportowych sedanów czy aut sportowych, pozwala bowiem okiełznać dużą moc i zapewnia dobrą trakcję.


• Napęd 4x4 dołączany automatycznie – standardowo napędzana jest jedna oś przednia, chociaż w modelach premium może to być oś tylna. Jeśli auto może utracić przyczepność, samoczynnie włącza się napęd drugiej osi, dzięki czemu auto przechodzi w tryb 4x4.

„AWD” jest skrótem od angielskiego All Wheel Drive, jest więc to napęd na wszystkie koła. Dawniej mianem AWD określano głównie stały napęd 4x4. Obecnie również stosuje się tę nazwę w odniesieniu do napędu dołączanego automatycznie.

Zaletą współczesnych napędów AWD jest to, że układ ten może rozdzielać moment obrotowy między osie. Co to daje? Ustawienia będą tak dopasowane, żeby kompensować utratę przyczepności. Dynamiczny rozdział może np. zapobiec uślizgowi tylnej osi.

Chociaż napędy 4x4 często są kojarzone z jazdą w terenie, to nowoczesne rozwiązania, jak AWD z automatycznie dołączaną drugą osią, świetnie radzą sobie na zwykłych drogach.

W związku z tym, że napęd trafia do wszystkich kół, pojazd z AWD może zachować trakcję, gdy jedna z osi utraci przyczepność. W napędzie AWD automatycznym rozdział momentu pomiędzy osiami może się diametralnie zmieniać w zależności od sytuacji. Przykładowo, z podziału 50/50 (przód/tył) może się zmienić na 90/10, jeśli pomoże to wyciągnąć samochód z niecki ze śliskim błotem.

Korzyści z napędu AWD można odczuć już podczas ruszania spod świateł. Nawet przy mocniejszym dodaniu gazu, samochód nie będzie buksował kołami tylnymi lub przednimi. Ruszy bez „myszkowania” na boki.

Jazda w deszczu lub śniegu, pokonywanie ostrego zakrętu, gwałtowny manewr omijania przeszkody – to sytuacje, w których AWD pomoże utrzymać stabilność samochodu, gdy auta z napędem przednim lub tylnym mogłyby stracić przyczepność.

Napędy AWD mogą mieć zróżnicowaną konstrukcję. Metodę działania dopasowuje się do charakterystyki danego pojazdu.

Przykładowo, w prestiżowym luksusowym SUV-ie Range Rover stosowany jest napęd AWD z systemem Intelligent Driveline Dynamics (IDD). W związku z tym, że jest to model premium o dużej mocy, na co dzień ma zapewniać wrażenia z jazdy podobne do gran turismo.

AWD z IDD właśnie to zapewnia. Standardowo moment obrotowy jest przekazywany na tylną oś, dzięki czemu auto jest zwinne i daje przyjemność z pokonywania zakrętów.

Kąt skrętu kół, położenie pedału przyspieszenia czy prędkość kół, są stale monitorowane. System IDD przewiduje, kiedy może dojść do utraty przyczepności i reaguje z wyprzedzeniem. Moment jest dystrybuowany między osie. W ekstremalnych sytuacjach moment obrotowy może trafić w całości na przednie koła, jeśli umożliwi to utrzymanie stabilności pojazdu.

Większość klasycznych hybryd HEV ma napęd na przednią oś. Napęd FWD i klasyczna hybryda to połączenie sprawdzające się w ekonomicznych miejskich samochodach hybrydowych. Mniej skomplikowana konstrukcja, niższa masa sprawdzają się np. w popularnych taksówkach. Producenci samochodów oferują jednak także zaawansowane hybrydy PHEV wyposażone w napęd AWD (4WD). To rozwiązanie znacznie lepsze jeśli cenimy bezpieczeństwo jazdy, efektywne przenoszenie mocy w każdych warunkach, nawet na śliskiej nawierzchni.

W przypadku napędu hybrydowego napęd na cztery koła może być jednak realizowany na różne sposoby. Rozwiązanie ze skrzynią rozdzielczą umożliwia przeniesienie momentu obrotowego na tył samochodu poprzez wał napędowy. To daje korzyści pod względem właściwości jezdnych podczas dynamicznej jazdy, ale umożliwia także zastosowanie napędu hybrydowego w autach terenowych. Typ konstrukcji, w którym przednie koła napędza silnik spalinowy, a tylną oś silnik elektryczny łączy zalety napędu na obie osie pojazdu z niewielkimi gabarytami konstrukcji, co umożliwia zastosowanie napędu czterech kół także w mniejszych samochodach hybrydowych.